Endomorfik w pojęciu Kretschmera i Sheldona
Od kilkudziesięciu lat próbuje się ustalić jeden schemat, dzięki któremu określenie budowy ciała stanie się prostsze. Spośród niektórych teorii dotyczących ludzkiego ciała dwie najpopularniejsze to teoria Kretschmera i teoria Sheldona. Pierwsza z nich, skonstruowana przez niemieckiego naukowca, mówi o istnieniu trzech podstawowych somatotypów.I. Typ asteniczny – osoby o bardzo szczupłej, wręcz wątłej budowie ciała. Chudsze i drobniejsze od pozostałej części populacji. Ich charakterystycznymi cechami są anemiczny wygląd, sucha i cienka skóra oraz długie i bardzo szczupłe kończyny.
II. Typ atletyczny – osoby z mocno rozwiniętymi mięśniami oraz silnym i dobrze zbudowanym szkieletem. Klatka piersiowa i brzuch są umięśnione, a skóra elastyczna i sprężysta.
III. Typ pykniczny – osoby o mocnej i dobrze rozwiniętej budowie, zwykle nie są wysokie oraz mogą mieć tendencję do otyłości brzusznej.
Druga z nich, czyli teoria somatotypów Sheldona, określa typy analogiczne do kryteriów postawionych przez Kretschmera. Typowi astenicznemu odpowiada ektomorfik, typowi atletycznemu – mezomorfik, a szczególnie nas interesującemu typowi można przypisać wszystkie cechy endomorfika. W praktyce jednak najczęściej spotykane są somatotypy mieszane.
Główne cechy endomorficznej budowy ciała
Jeśli trzeba byłoby użyć trzech słów, aby opisać endomorfika, z pewnością byłyby to: krępy, szeroki i silny. Skupiając się na szczegółach, można jednak wyróżnić więcej cech typowych dla endomorficznego somatotypu.Głowa endomorfika jest duża, twarz okrągła, zwykle bez zarysu kości policzkowych czy żuchwy. Szyja jest krótka i masywna. Typowe dla endomorfików jest również otłuszczenie okolic obojczyków i mostka, często zdarza się również, że są one niewidoczne. Klatka piersiowa i plecy są stosunkowo szerokie, bez widocznego zarysu mięśni. Endomorficy mogą mięć tendencję do otyłości brzusznej. Talia endomorfików jest szeroka i słabo zaznaczona. Uda endomorfików są zwykle szerokie i dość krótkie. Dodatkową cechą, na którą Sheldon zwrócił uwagę podczas swoich badań, był fakt, że przy łączeniu pięt uda ściśle do siebie przylegają. Stopy i dłonie endomorfików mają krótkie i zaokrąglone palce.
Oprócz cech somatycznych określono pewnego rodzaju zależność pomiędzy somatotypem a cechami psychicznymi. Na tej podstawie uznano, że osoby określane mianem endomorfików częściej popadają w stany depresyjne, a także częściej niż pozostałe grupy narzekają na wahania nastroju.
Według endomorfików największą wadą ich budowy ciała jest zwiększona tendencja do gromadzenia tkanki tłuszczowej. Największą z kolei zaletą jest duża siła i wytrzymałość fizyczna. Sporty, w których endomorficy mogą osiągać doskonałe wyniki, to wszelkiego rodzaju sporty siłowe, w tym dźwiganie ciężarów, konkurencje typu „Strongman” czy trójbój siłowy.
Endomorfik – wskazania dotyczące diety i ćwiczeń
Endomorficy bardzo źle reagują na dużą ilość węglowodanów w diecie. W diecie endomorfików powinno się całkowicie wyeliminować cukry proste i słodycze, ponieważ jedynie węglowodany złożone (przyjmowane w umiarkowanych ilościach) są dobrze tolerowane przez ich organizm.Składniki, których z kolei potrzebują w zwiększonej ilości, to białko oraz tłuszcze wysokiej jakości. Sugerowane i najlepiej tolerowane białka w diecie endomorfików to białka pochodzenia zwierzęcego. Dobrym źródłem białka w diecie są również rośliny strączkowe, takie jak groch, soczewica, soja i cieciorka. Tłuszcze odgrywają kluczową rolę w diecie osób z endomorficzną budową ciała. Tłuszcze w diecie endomorfików powinny pochodzić ze zdrowych źródeł, takich jak oleje roślinne, tłuste ryby morskie, orzechy, pestki i wszelkiego rodzaju nasiona. Najważniejszym elementem, który zapewni endomorfikom oczekiwane rezultaty w przypadku redukcji tkanki tłuszczowej, jest stałe utrzymanie deficytu energetycznego.
W diecie endomorfików ważne jest maksymalne przyspieszenie tempa metabolizmu. Aby uzyskać ten efekt, należy spożywać posiłki w regularnych odstępach czasu. Sugeruje się spożywanie od 4 do 6 posiłków dziennie. Warto pamiętać, aby w diecie nie zabrakło świeżych warzyw i owoców. Są one dobrym źródłem niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu witamin i składników mineralnych. Należy jednak zwrócić uwagę, że większość owoców jest źródłem cukrów prostych, niewskazanych w diecie endomorfików, dlatego lepiej, aby owoce były jedynie dodatkiem do posiłków głównych. Nie wolno zapominać o odpowiedniej podaży płynów. Endomorfikom zaleca się wypijanie 1 ml wody na każdą spożytą kcal, co w przeliczeniu na litry daje średnio 1,75–2,5 litra wody dziennie.
Jeśli chodzi o ćwiczenia, endomorfikom zaleca się trening cardio, np. ćwiczenia aerobowe, interwałowe. Obie te metody sprzyjają szybszej utracie nadmiernych kilogramów zgromadzonych w postaci tkanki tłuszczowej. Aeroby powinny zajmować endomorfikom przynajmniej 30 minut podczas każdego treningu. Dopiero po dokładnym rozgrzaniu wszystkich partii ciała można przejść do ćwiczeń właściwych, czyli tych, których zadaniem jest modelowanie i rzeźbienie sylwetki. Praca nad doskonaleniem endomorficznej sylwetki może być żmudna i czasochłonna, gdyż często mają wyższy poziom tkanki tłuszczowej niż przeciętne osoby.
Endomorfik to wbrew pozorom bardzo wymagający somatotyp. W porównaniu z dwoma pozostałymi typami budowy endomorfik musi zwracać większą uwagę na swoją dietę i odpowiedni poziom aktywności fizycznej. Jeśli jednak rozwijają wiedzę na temat żywienia i odpowiednich metod treningu, doskonale sprawdzają się w wielu dyscyplinach sportowych, w których osiągają znacznie lepsze wyniki niż pozostałe typy.
Klaudia Niemira, dietetyk kliniczny, specjalista ds. żywienia
Bibliografia
Arcimowicz K., Współczesny ideał męskiego ciała – wybrane aspekty problematyki, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica” 2015, 55, 57–76.
Ambroży T., Kisiel W., Kisiel D., International budo federation, Kraków 2014, 83–86.
Toth T., Michalikova M., Bednarcikowa L., Somatotypes in sport, „Acta Mechanica et Automatica” 2014, 8(1), 27–33.
Somatotypy – typologia Sheldona, antropologia-fizyczna.pl/antropometria/typy-budowy-ciala/somatotypy-wg-sheldona (21.04.2018).
