Jesteś tutaj:

Omega-3 – właściwości, działanie, czy warto je stosować?

Kwasy tłuszczowe omega-3 to jedne z najbardziej znanych składników diety, które działają w naszym organizmie wielokierunkowo. Co warto o nich wiedzieć? Jak działają i co jest ich dobrym źródłem? Kiedy warto sięgnąć po dodatkową suplementację?

Omega-3 – właściwości, działanie, czy warto je stosować?

Omega-3 – czym są, właściwości

O tym, że w spożywanej przez nas żywności są tłuszcze, wiemy chyba wszyscy. Nie wszyscy znają jednak ich dokładny podział. Podstawowym elementem klasyfikacji kwasów tłuszczowych w żywności jest ich nasycenie. Można wyróżnić kwasy tłuszczowe nasycone (SFA), jednonienasycone (MUFA) oraz wielonienasycone (PUFA). Kwasy omega-3 należą właśnie do ostatniej grupy i charakteryzują się umiejscowieniem pierwszego podwójnego wiązania przy trzecim atomie węgla w cząsteczce. W rodzinie omega-3 wyróżnia się kwas alfa-linolenowy (ALA), eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA). Składniki te wykazują różne działanie w organizmie człowieka. Ważne jest, by dostarczać je z pożywieniem, gdyż nasz organizm nie jest w stanie ich sam syntetyzować. Możliwe jest jedynie przekształcenie ALA w pozostałe kwasy, konwersja ta jest jednak mało wydajna.


Omega-3 – działanie

Wpływ kwasów tłuszczowych omega-3 na organizm związany jest przede wszystkim z działaniem powstających z nich związków. Tutaj należy zwrócić uwagę, że oprócz samego spożycia kwasów omega-3 ważny jest ich stosunek do kwasów omega-6, drugiej rodziny należącej do PUFA. Wskazane jest, by stosunek omega-3 do omega-6 w diecie wynosił 1 : 4 (między 1 : 3 a 1 : 5). Niestety w tradycyjnej polskiej diecie występuje zdecydowana przewaga kwasów omega-6 nad omega-3. Szacuje się, że powyższy stosunek ma wartość 10 : 1, a nawet 25 : 1.

Wykorzystanie omawianych kwasów można porównać do swoistej konkurencji. Jeśli omega-6 dominują nad omega-3 w sposób znaczący, to w konsekwencji produkowane są związki, które w nadmiarze wpływają niekorzystnie na zdrowie. Związki te to eikozanoidy, które wpływają m.in. na układ krążenia czy powstawanie procesów zapalnych. Spożywane przez nas kwasy tłuszczowe w sposób wielokierunkowy wpływają na pracę organizmu.

Kwasy omega-3 wpływają na obniżenie poziomu trójglicerydów (TG), jednego z parametrów ocenianych w tzw. profilu lipidowym (cholesterol z podziałem na frakcje). Wysoki poziom TG może wiązać się chociażby z zaburzeniami pracy serca czy trzustki. Omega-3 obniżają również cholesterol ogólny, redukują ryzyko rozwoju choroby niedokrwiennej serca czy choroby wieńcowej. Kwasy omega-3 korzystnie wpływają także na regulację wartości ciśnienia tętniczego. Wiele chorób takich jak cukrzyca czy właśnie nadciśnienie może mieć związek ze współistnieniem stanu zapalnego w organizmie. Kwasy omega-3 zmniejszają intensywność procesów zapalnych w ustroju. Wykazano, że nadmierna ilość omega-6 w stosunku do niskiej ilości omega-3 zwiększa oporność tkanek na działanie insuliny. Insulina jest hormonem, który transportuje glukozę do komórek będących miejscem wykorzystania cukru. Jeśli komórki te nie reagują na insulinę, zwiększa się ryzyko rozwoju cukrzycy.

Kwasy omega-3 korzystnie wpływają na układ odpornościowy, dzięki czemu mogą zmniejszać np. objawy alergii. Przypisuje się im działanie przeciwdepresyjne i przeciwnowotworowe. Omawiane kwasy mogą wspierać osoby, które dbają o sylwetkę, gdyż wpływają hamująco na syntezę tłuszczu w ustroju. Dodatkowo poprawiają kondycję skóry, mogą także łagodzić dolegliwości występujące w przebiegu niektórych schorzeń skórnych. Nie można pominąć znaczenia kwasów omega-3 (w szczególności DHA) w prawidłowym rozwoju niemowląt i starszych dzieci. Zauważa się pozytywny wpływ wymienianych kwasów na dzieci nadpobudliwe oraz te, których dotykają częste infekcje górnych dróg oddechowych.


Omega-3 – źródła w żywności, zalecane spożycie

Biorąc pod uwagę fakt, że kwasy PUFA powinny być dostarczane z dietą, warto zwrócić uwagę na odpowiedni dobór żywności bogatej w tę grupę składników. Kwas alfa-linolenowy może być pozyskany ze źródeł roślinnych takich jak orzechy, siemię lniane, nasiona chia i sezamu, oleje roślinne czy rośliny zielonolistne. Z kolei źródłami EPA i DHA są ryby odławiane z wód zimnych, np. łosoś, makrela, śledź, tuńczyk, a także owoce morza. Zawartość omawianych związków w rybach zależy m.in. od ich gatunku, okresu połowu czy pochodzenia (hodowla czy dzikie tereny). Żywność może być również wzbogacana w omega-3 podczas produkcji.

Istnieją różne zalecenia dotyczące spożycia kwasów omega-3. Ilość łączna EPA i DHA powinna mieścić się w przedziale 0,5–1,0 g lub ilość ALA powinna być źródłem 0,7% energii – pamiętajmy jednak, że każdy gram tłuszczu to 9 kcal.

Omega-3 – czy warto je suplementować?

Dane szacujące faktyczne spożycie omega-3 w krajach rozwiniętych wskazują na ich zbyt niską podaż w diecie (0,15 mg na dobę). Biorąc pod uwagę szereg korzystnych właściwości omawianych kwasów, warto rozważyć ich suplementację. Warto zadbać o odpowiednią dawkę suplementu i jego jakość.

Przy stosowaniu kwasów omega-3 warto zwrócić uwagę na czynniki, które mogą zaburzyć ich korzystne działanie. Ważnym aspektem jest interakcja suplementów z lekami, w związku z czym zawsze zaleca się zasięgnięcie opinii specjalisty w tym zakresie. W grupie takich leków są m.in. leki przeciwzakrzepowe lub obniżające poziom cholesterolu (statyny). Istotna jest także dieta, którą stosujemy. Skuteczność kwasów omega-3 jest obniżona, gdy spożywamy zbyt dużo cukrów prostych (np. słodyczy). Korzystne jest natomiast spożywanie suplementów w trakcie posiłku, szczególnie bogatego w białko. Kwasy omega-3 niewątpliwie są jednym z suplementów, które warto stosować jako uzupełnienie zdrowej diety.

mgr Paulina Kmieciak, dietetyk kliniczny i sportowy

Bibliografia
Marciniak-Łukasik K., Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych omega-3, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” 2011, 6(79), 24–35.
Pluta A., Budnik-Szymoniuk M., Korzystny wpływ kwasów omega-3 na rozwój dziecka, „Journal of Education, Health and Sport" 2016, 6(7), 540–547.
Sicińska P. et al., Suplementacja kwasami omega w różnych chorobach, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2015, 69, 838–852.
Kmieciak P., Suplementacja dzieci: tran, omega-3, witamina D, wapń, „Food Forum” 2016, 5(15), 19–23.
Komentarze(0)

    Znaleziono również w


    Polecamy również


    Zobacz Także