Zdjęcie: Photo Editing Services Tucia.com
Łuszczyca jest jedną z najbardziej uciążliwych chorób skóry. Do dziś pozostaje zagadką jakie mechanizmy rządzą chorobą. Wyzwanie stanowi również skuteczne leczenie i pielęgnacja zmian skórnych.Co dzieje się ze skórą w łuszczycy?
Główną przyczyną występowania objawów jest zbyt silna aktywność keratynocytów. Te komórki naskórka potrafią się dzielić i różnicować, dzięki czemu zapewniają naturalną odnowę skóry. W zdrowej skórze zachowana jest równowaga między namnażającymi się komórkami, które stopniowo zastępują złuszczającą się warstwę komórek zrogowaciałych.
U chorych na łuszczycę intensywna proliferacja (namnażania się) komórek i ich przyspieszone dojrzewanie, skutkuje nadmiernym rogowaceniem naskórka. Proces złuszczania się warstwy rogowej można zauważyć gołym okiem, ponieważ nagromadzone komórki grupują się w łuski i odpadają całymi płatami.
Łuszczyca związana jest z dodatkowo z nadreaktywnością układu immunologicznego. Gromadzące się w skórze komórki odpornościowe, takie jak limfocyty, czy granulocyty, wywołują miejscowy stan zapalny. Zmienia się krążenie, ponieważ naczynia krwionośne mają zwiększoną przepuszczalność. Skóra jest zaczerwieniona i nieraz lekko opuchnięta.
Kto najczęściej choruje?
Choroba może się uwidocznić w każdym wieku, ale szczyt zachorowań przypada między 20. a 30. rokiem życia. Wydaje się, że częściej występuje u osób otyłych, z podwyższonym ciśnieniem krwi i schorzeniami układu krążenia. Cukrzyca i choroby tarczycy również zwiększają ryzyko uaktywnienia choroby.
Łuszczyca ma podłoże genetyczne. Nie można się nią zarazić przez kontakt z chorym, ale skłonności do wystąpienia schorzenia można odziedziczyć po rodzicach lub dziadkach.
Co może sprowokować wystąpienie objawów?
Pierwszy wysyp zmian skórnych pojawia się często przy zwykłej infekcji bakteryjnej czy wirusowej - anginie, przeziębieniu, zapaleniu zatok. Drobnoustroje atakujące organizm pobudzając pracę układu odpornościowego, stymulują również pojawienie się zmian na skórze.
Do wystąpienia objawów predysponują wahania poziomu hormonów, dlatego bardziej narażone są kobiety w ciąży lub w okresie menopauzy.
Wykwity na skórze pojawiają się przy stosowaniu niektórych leków nasercowych i obniżających ciśnienie krwi, przy lekach przeciwmalarycznych oraz pochodnych litu.
Czynnikiem sprawczym może być długotrwały stres i napięcie emocjonalne.
Jak przebiega choroba?
Już sama nazwa choroby sugeruje jej przebieg. Łuszcząca się skóra, świąd lub pieczenie, to główne dolegliwości chorych. W zwykłej łuszczycy zmiany skórne lokalizują się przeważnie w okolicy łokci, kolan, przedramion, tułowia, owłosionej skóry głowy. Pojawiające się czerwone grudki rozlewają się w większe plamy i zaczynają się złuszczać. Srebrzyste łuski odpadają na szczęście bez śladu. Plamy mogą przybierać kształt monet, obrączek lub zlewać się na większym obszarze.
W łuszczycy krostkowej oprócz czerwonych wykwitów mogą pojawiać się bolesne żółtobrązowe krosty głównie na skórze dłoni i stóp.
Poważniejsze postacie choroby to łuszczyca paznokci i stawów. Łuszczycę paznokci łatwo pomylić z grzybicą. Ponieważ proces chorobowy toczy się w macierzy paznokcia, płytka przybiera nieregularny kształt, może się kruszyć i złuszczać. Charakterystyczne są również pojedyncze żółte plamy początkowo widoczne jako odbarwienie.
Łuszczyca stawów obejmuje przeważnie stawy w palcach dłoni, stawy międzykręgowe oraz staw łokciowy. Ograniczeniu ruchomości towarzyszy obrzęk i bolesność, a dolegliwości stawowe mogą być zwiastunem zmian skórnych.
Łuszczyca jest chorobą o charakterze przewlekłym i nawrotowym.
Po wyraźnym zaostrzeniu i pogorszeniu się stanu skóry, przychodzi okres remisji, gdy nie widać objawów. W czasie choroby cierpi nie tylko skóra, ale również sfera emocjonalna życia. Problemy skórne wywołują kompleksy, stają się barierą w kontaktach międzyludzkich, skutecznie obniżają samoocenę i nieraz prowadzą do depresji. Dlatego niezwykle ważne dla chorego jest wsparcie bliskich i zapewnienie poczucia akceptacji.
Czym leczy się łuszczycę?
Właściwa diagnoza i dalsze postępowanie w leczeniu łuszczycy leży w rękach specjalisty dermatologa. Niestety z chorobą trzeba się oswoić, gdyż dobór optymalnych środków do leczenia i pielęgnacji skóry trwa nieraz latami.
1. Leczenie zewnętrzne
Pierwszy krok przy zwalczaniu choroby to przeważnie leczenie zewnętrzne za pomocą maści, kremów czy płynów, które mają usunąć łuskę i zmiękczyć skórę. Zalecane preparaty z kwasem salicylowym oprócz wygładzenia skóry, zapewniają lepsze wnikanie kolejnych leków - między innymi sterydów, cygnoliny, pochodnych witaminy D3, leków immunosupresyjnych. Wszystkie wydawane są z przepisu lekarza.
2. Fototerapia
Fototerapia wykorzystuje promienie UVA i UVB, które hamują namnażanie się komórek w skórze i nadmierne rogowacenie. Po wcześniejszej ocenie wrażliwości skóry, dobiera się odpowiednie natężenie promieni, które skierowuje się miejscowo na zmiany skórne. Fototerapia przynosi dobre efekty przy umiarkowanym i ciężkim nasileniu choroby.
3. Leczenie ogólne
Przy cięższych postaciach łuszczycy, gdy wykwity pojawiają się na dużych powierzchniach skóry, lekarz może zdecydować o wdrożeniu leków doustnych. Leczenie ogólne opiera się na lekach osłabiających wzmożoną aktywność układu odpornościowego i blokujących podziały komórek (głównie leki immunosupresyjne, retinoidy - pochodne witaminy A).
Czym wspomagać terapię łuszczycy?
Preparaty wygładzające i nawilżające skórę
Skóra z łuszczycą wymaga specjalnej opieki. Codzienna higiena powinna zapewnić odpowiednie nawilżenie przesuszonej skóry i ułatwić złuszczenie zrogowaciałego naskórka. Wybierając preparaty do kąpieli, warto zwrócić uwagę na te, zawierające mocznik, kwas mlekowy, parafinę, oleje roślinne (np. Emolium, Oxedermil, Balneum Hermal).
Dermokosmetyki pomogą wzmocnić barierę lipidową naskórka i zatrzymać w nim wodę
Godne polecenia są również preparaty z ichtiolem, który łagodzi uczucie swędzenia i ogranicza stan zapalny w skórze (linia Pharmaceris P).
Aby ułatwić usunięcie zrogowaciałego naskórka, na kilka godzin przed kąpielą można zastosować preparaty keratolityczne. Zawarty w nich kwas salicylowy rozluźniając połączenia między komórkami ułatwi odpadanie łuski (np. emulsja Squamax, Hasceral). Stosując tego typu preparaty trzeba mieć na uwadze drażniące działanie salicylanów. Preparatów nie należy stosować przez dłuższy okres czasu na rozległe powierzchnie skóry.
W celu utrwalenia nawilżenia skóry po kąpieli warto zastosować balsam lub krem z mocznikiem w stężeniu 5-10% (seria SVR Xerial, Oxedermil).
Skóra u chorych na łuszczycę jest bardzo wrażliwa
Drobne podrażnienia pomogą złagodzić natłuszczające i odżywcze preparaty z alantoiną, parafiną, lanoliną, wazeliną (np. Alantan, Mediderm, Nanobase, Linomag).
Trudnym wyzwaniem w łuszczycy jest pielęgnacja skóry głowy
Na łuszczącą się skórę można stosować szampony z dziegciem lub siarką, które złagodzą świąd, odkażą skórę i zapobiegną rozwojowi drobnoustrojów (np. Polytar, Zdrój - szampon leczniczy).
Kąpiele lecznicze
Najstarsze metody leczenia łuszczycy wykorzystywały dary natury - promienie słoneczne, morską wodę. Wielu chorych zauważa znaczną poprawę wyglądu skóry po dłuższym przebywaniu na słońcu. Szczególnie korzystne warunki panują w basenie Morza Martwego, gdzie dodatkowo woda przesycona jest minerałami. Lecznicze wody wypłukują z naskórka czynniki zapalne i toksyny, które sprzyjają powstawaniu grudek. W Polsce z balneoterapii (tj. leczniczych kąpieli) można korzystać w Busku Zdroju i Lądku Zdroju.
Taką dobroczynną kąpiel można przygotować również w warunkach domowych używając soli bocheńskiej lub iwonickiej. Na wannę wody potrzeba 7 kg soli, a kąpiel nie powinna trwać krócej niż 20-30 min.
Dieta
Przy problemach skórnych dieta powinna być bogata w kwasy omega-3 oraz witaminę A i E. Naturalne źródło witamin stanowią oleje roślinne, oliwa z oliwek, tran, ziarna zbóż. Negatywny wpływ na wygląd skóry mają smażone potrawy, alkohol, które zwiększają produkcję szkodliwych wolnych rodników tlenowych.
Ziołolecznictwo
Dietę warto wzbogacić w napary ziołowe z liści pokrzywy, ziela bratka, skrzypu, drapacza, które wspomagając pracę nerek przyspieszają wydalanie toksyn.
Do smarowania wykwitów skórnych można wykorzystać również sok z aloesu lub olej z wiesiołka, które zmiękczając i odżywiając skórę przyspieszają jej regenerację.
mgr farm. Dorota Gruszka
Absolwentka Wydziału Farmaceutycznego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pracuje w aptece ogólnodostępnej.
