Zdjęcie: Mic445
Zapewne nie jeden z nas doświadczył w swoim życiu uczucia zmęczenia, wynikającego z przepracowania, stresu lub zbyt długiej nauki. Zmęczenie może być jednak spowodowane innymi czynnikami np. nieodpowiednią dietą. Poniższy artykuł powinien okazać się przydatny dla osób, które chcą uniknąć, zredukować lub wyeliminować zmęczenie.
Zmęczenie jest to okresowy i przejściowy stan zmniejszenia zdolności do pracy (zarówno fizycznej jak i umysłowej), wynikający z obniżenia lub wyczerpania zasobów energetycznych, zmagazynowanych w ludzkim organizmie.
Zmęczenie można podzielić na:
1. Fizyczne - dotyczy mięśni i jest wynikiem zbyt długiego lub intensywnego wysiłku fizycznego.
2. Psychiczne - tzw. ogólne zmęczenie, spowodowane m.in. pracą umysłową.
2. Psychiczne - tzw. ogólne zmęczenie, spowodowane m.in. pracą umysłową.
Do najważniejszych objawów zmęczenia zaliczamy: bóle głowy, mięśni i stawów, ospałość oraz zaburzenia koncentracji myślowej.
Zmęczenie jest najczęściej efektem:
1. Wielogodzinnej pracy fizycznej lub umysłowej
2. Stresu
3. Niewłaściwej diety
4. Nieodpowiedniego stylu życia
5. Niedoboru witamin i minerałów
6. Niewyspania
2. Stresu
3. Niewłaściwej diety
4. Nieodpowiedniego stylu życia
5. Niedoboru witamin i minerałów
6. Niewyspania
W związku z tym, że zmęczenie towarzyszy i jest objawem wielu chorób m.in.: cukrzycy, anemii, niedoczynności tarczycy, stąd długotrwale utrzymujące się zmęczenie jest wskazaniem do wizyty lekarskiej.
Osoby prowadzące aktywny tryb życia oraz narzekające na brak sił i przemęczenie powinny stosować suplementy diety, które zwiększają witalność, dodają energii i sił do dalszego funkcjonowania w ciągu dnia.
Jakie zioła mogą dodać Ci energii?
Wśród preparatów roślinnych o działaniu wzmacniającym, witalizującym i niwelującym zmęczenie na uwagę zasługują:
1.Preparaty zawierające wyciąg z żeń-szenia (np.: Bodymax, Vigor-Plus, Geriavit).
2.Preparaty z miłorzębu japońskiego (np.: Ginkofar, Bilobil, Tanakan).
3.Guarana oraz Yerba Mate (jako główny składnik zawierają kofeinę).
1.Preparaty zawierające wyciąg z żeń-szenia (np.: Bodymax, Vigor-Plus, Geriavit).
2.Preparaty z miłorzębu japońskiego (np.: Ginkofar, Bilobil, Tanakan).
3.Guarana oraz Yerba Mate (jako główny składnik zawierają kofeinę).
Ostatnio rośnie zainteresowanie nowszymi preparatami, które zawierają wyciąg z różenica górskiego (Euphorian, Rhodiola).
Suplementy diety, w których znajduje się różeniec górski, poprawiają nastrój i samopoczucie, dodają energii oraz niweluję zmęczenie i senność. Za działanie surowca roślinnego są odpowiedzialne związki chemiczne takie jak: rosavin i salidrozyd.
Jak na razie nie ma żadnych informacji dotyczących interakcji z lekami lub produktami spożywczymi. Działania niepożądane jakie które odnotowano w trakcie stosowania preparatów z różeńca górskiego obejmują nerwowość i problemy z zasypianiem.
Jak prawidłowo stosować zioła zwiększające witalność?
- Unikać zażywania w godzinach wieczornych, ponieważ może to spowodować trudności w zasypianiu.
- Guaranę i Yerba Mate nie należy spożywać jednocześnie z innymi produktami zawierającymi duże ilości kofeiny np.: kawą, herbatą, napojami energetycznymi.
- Nie zażywać jednocześnie preparatów z Żeń-szenia z produktami zawierającymi Miłorząb japoński - zwiększa się ryzyko krwawień wewnętrznych.
- Preparaty z Żeń-szenia można stosować przez 2-3 miesiące (przyjmować 1 raz dziennie z porannym posiłkiem), po czym należy zaniechać kuracji na okres 2-4 tygodni. Przerwa w zażywaniu ma na celu uniknięcie skumulowania w organizmie aktywnych substancji zawartych w Żeń-szeniu (ginsenozydów), które w nadmiernej ilości powodują zespół objawów określany mianem syndromu żeń-szeniowego (nerwowość, wzrost ciśnienia krwi, bóle głowy, biegunka).
- Preparaty z Miłorzębu japońskiego tj. Bilobil, Ginkofar, należy zażywać przez okres maksymalnie 3 miesięcy, po tym czasie należy zrobić 2-tygodniową przerwę. W okresie terapii zasadniczej (pierwsze 3 miesiące) należy przyjmować 3 tabletki na dobę (z porannym posiłkiem i w południe). W terapii podtrzymującej (po 2-tygodniowej przerwie) zaleca się stosowanie po 1 tabletce 2 razy dziennie (rano i w południe).
Kto nie powinien stosować preparatów roślinnych?
- Wszystkie wymienione powyżej preparaty roślinne nie mogą byś stosowane u dzieci oraz kobiet w ciąży i karmiących piersią.
- Osoby z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą, chorobami serca, nerek, wątroby, tarczycy i zakrzepowo-zatorowymi powinny przed rozpoczęciem kuracji preparatami roślinnymi, zwłaszcza zawierającymi żeń-szeń oraz kofeinę skontaktować się z lekarzem.
- Pacjenci zażywający leki o działaniu przeciwagregacyjnym (np. Aspiryna) lub przeciwzakrzepowym (np. Warfaryna) nie mogę jednocześnie stosować preparatów, które w swoim składzie zawierają żeń-szeń lub miłorząb japoński - zwiększa się ryzyko krwawień wewnętrznych.
Czy preparaty ziołowe są całkowicie bezpieczne?
Na ogół zdecydowana większość osób dobrze toleruje preparaty roślinne. Działania niepożądane jakie mogą wystąpić podczas ich stosowania są najczęściej wynikiem przedawkowania lub nie przestrzegania zaleceń dotyczących ich zażywania.
Możliwe skutki uboczne obejmują: podniecenie, nerwowość, bóle i zawroty głowy, trudności w zasypianiu, biegunkę i wymioty. U osób uczulonych na składniki danego preparatu roślinnego mogą pojawić się skórne odczyny alergiczne.
Dieta przyczyną zmęczenia?
Nieodpowiednia dieta jest jedną z przyczyn zmęczenia i złego samopoczucia. To co jemy ma istotny wpływ na nasz nastrój. Niewłaściwa dieta może spowodować niedobór witamin (zwłaszcza z grupy B oraz witaminy C) i minerałów (głownie żelaza, magnezu i potasu) co w efekcie będzie się objawiało osłabieniem organizmu, brakiem sił i energii do prawidłowego funkcjonowania w ciągu dnia.
Zalecenia dotyczące prawidłowej diety, która poprawi naszą kondycję zarówno fizyczną jak i umysłową oraz doda nam sił witalnych obejmują:
- posiłki spożywane regularnie;
- ograniczenie ilości spożywanych słodyczy, fast-foodów oraz tłustych potraw;
- unikanie alkoholu, papierosów;
- ograniczenie spożycia kofeiny (w kawie, herbacie) do 2 razy dziennie;
- spożywanie większej ilość warzyw i owoców;
- zastąpienie pieczywa jasne, ciemnym, pełnoziarnistym pieczywem bogatym w błonnik;
- picie ok. 1,5-2 litra wody dziennie.
Prawidłową dietę można wspomagać po przez suplementację preparatów witaminowych i mineralnych, które dodatkowo mogą być wzbogacone w wyciąg z żeń-szenia (Maxvit, Witagin, Vigor plus - zawiera też guaranę). W celu poprawy koncentracji i zniesienia zmęczenia często stosuje się preparaty zawierające magnez oraz witaminę B6 (Magnefar, MG-B6).
Słodycze, kawa, napoje energetyczne
Niekiedy zmęczenie i złe samopoczucie są efektem obniżenia poziomu cukru we krwi (hipoglikemia) wtedy pomocne może okazać się spożycie czegoś słodkiego (czekolada, batonik), co zawiera znaczą ilość węglowodanów. Słodycze dostarczają energii do organizmu, jednak nie wystarcza ona na długi czas. Dlatego nie należy ich spożywać w dużych ilościach (wynika to także z ich dużej kaloryczności oraz wywoływania znacznych wahań poziomu cukru we krwi). Podobnie jest z napojami energetycznymi oraz produktami zawierającymi kofeinę (kawa, herbata, cola), które tylko tymczasowo dodają energii.
Spożywane w większych ilościach mogą jedynie pogłębić zmęczenie, wywołać tzw. ?gonitwę myśli", zaburzenia koncentracji oraz dolegliwości ze strony żołądka. Dodatkowo kofeina wypłukuje magnez z organizmu, a obecne w napojach energetycznych substancje chemiczne, niekorzystnie wpływają na pracę serca.
Podsumowując: słodycze, kawa i napoje energetyczne są pomocne w znoszeniu zmęczenia, ponieważ dają szybki efekt. Mając jednak na uwadze ich krótkotrwałe działanie oraz względy zdrowotne, należy ograniczyć ich spożywanie.
Jaki styl życia doda Ci sił i energii?
Nie tylko dieta lecz także nasz codzienny tryb życia decyduje o tym jak się czujemy. Aby uniknąć zmęczenia zaleca się:
- regularne uprawianie sportu (bieganie, siłownia lub jazda na rowerze);
- ograniczenie ilości sytuacji wyzwalających stres;
- dbanie o jakość snu, tzn. zasypianie i budzenie się o podobnej porze;
- odpoczynek od pracy tj. urlop, wakacje (w miarę swoich możliwości).
Coś dla przemęczonych sesją studentów
W celu poprawy koncentracji, zniesienia uczucia senności i zmęczenia, osobom uczącym się (licealiści, studenci) można polecić preparaty zawierające:
- kofeinę (Zdrovit Activ, Kofex),
- guaranę (Guaranoza),
- taurynę (Enerbox, Energy Tauryna Power, N-Joy),
- L-karnitynę (Plusssz Active),
- L-glutaminę (L-Glutamina),
- wyciąg z Żeń-szenia (Vitaton),
- wyciąg z Yerba Mate (Koenade Forte - preparat dodatkowo zawiera koenzym Q10).
Natomiast w celu wspomożenia funkcji pamięciowych można stosować preparaty z lecytyną oraz miłorzębem japońskim (np. Sesja). Należy zaznaczyć, że działanie tych preparatów pojawia się po ok. 4 tygodniach stosowania.
Zmęczenie u osób starszych
Osoby w podeszłym wieku oprócz zmęczenia i zaburzeń pamięci wynikających z procesu starzenia organizmu, mają też wiele innych dolegliwości związanych m.in. z układem krążenia. Dlatego ludzie w podeszłym wieku powinni stosować preparaty o działaniu wzmacniającym i korzystnie wpływającym na pamięć, pracę serca i krążenie mózgowe:
- preparaty z miłorzębu japońskiego (Ginkofar),
- preparaty z żeń-szenia (Geriavit Pharmaton),
- preparaty z lecytyną (Vita Buerlecithin),
- preparaty z koenzymem Q10 (Ko-Vit Q10),
- preparaty z asparaginianem (Asparaginian Cardio-Duo).
Zmęczenie u kobiet w ciąży oraz karmiących piersią
Osłabienie i złe samopoczucie u kobiet ciężarnych może być wynikiem zmian hormonalnych jakie nastąpiły w ich organizmie. Dodatkowo poranne nudności lub wymioty oraz znaczny przyrost masy ciała są czynnikami, które potęguję zmęczenie.
Złe samopoczucie u kobiet w ciąży można zmniejszyć poprzez:
- odpowiednio długi sen (ok. 10 h),
- prawidłową dietę,
- odpoczynek,
- suplementację preparatów witaminowych i mineralnych.
Większość z preparatów na zmęczenie nie może być stosowana przez kobiety w ciąży i karmiące piersią.
W obrębie tej grupy osób, w stanach osłabienia dopuszcza się stosowanie preparatów:
- mineralnych (Delbet - zawiera magnez)
- złożonych w skład których wchodzą witaminy i związki mineralne (Pharmaton Matruelle)
- kwasy tłuszczowe (NNKT) omega-3 i omega-6 (Linocomplex NNKT).
Karol Jędrejko
Konsultacja: mgr farm. Aleksandra Uruszczak