Opalanie - aspekty pozytywne i negatywne

Jak powstaje opalenizna

Skóra, jako najważniejsza bariera ochronna organizmu, wykształciła wiele mechanizmów obronnych, które zabezpieczają organizm człowieka przed szkodliwym wpływem środowiska. Jednym z poważniejszych zagrożeń jest promieniowanie słoneczne, które uszkadza skórę, powoduje jej starzenie, tworzenie wolnych rodników a nawet działanie rakotwórcze. Oczywiście umiejętne dawkowanie słońca jest dla skóry bardzo korzystne, aczkolwiek należy zachowywać przy tym szczególną ostrożność.

Aby zabezpieczyć się przed nadmiernym promieniowaniem, skóra produkuje specjalny barwnik - melaninę, która stanowi naturalną barierę uniemożliwiającą działanie promieni UV na komórki skóry. Melanina powoduje brązowe zabarwienie skóry - opaleniznę. Im dłuższe działanie słońca na skórę, tym więcej ochronnej melaniny jest produkowane. Stąd też ludzie zamieszkujący kraje afrykańskie, bez przerwy narażeni na działanie słońca, wykształcili ciemne zabarwienie skóry.

Za piękną, brązową cerę odpowiada promieniowanie UV, emitowane przez słońce. Wyróżniamy 3 rodzaje tego promieniowania:

promieniowanie UVA - dociera do głębokich warstw skóry właściwej i w razie braku odpowiedniej ochrony powoduje uszkodzenia komórek, naczyń krwionośnych i włókien kolagenowych. Jest również przyczyną procesów fotostarzenia się skóry. Promieniowanie to odpowiada za opaleniznę natychmiastową
promieniowanie UVB - umiejętnie dozowane przyspiesza syntezę melaniny i wywołuje opaleniznę właściwą ? trwałą. Nie dociera do skóry właściwej, aczkolwiek może powodować poważne uszkodzenia naskórka. Przy braku odpowiedniego zabezpieczenia wywołuje stany zapalne skóry, rumień oraz jest przyczyną nadmiernego rogowacenia naskórka. Przy dłuższym działaniu wywołuje kumulujące się efekty fotostarzeniowe i działa jako czynnik mutagenny, co zwiększa ryzyko nowotworów skóry
promieniowanie UVC - jest najgroźniejsze dla człowieka, aczkolwiek w całości pochłaniane przez atmosferę

Umiarkowane działanie promieniowania słonecznego ma bardzo pozytywne efekty dla skóry a ryzyko zachorowań i poparzeń jest minimalne.

Natężenie promieniowania UV - od czego zależy

Natężenie promieniowania na jakie jesteśmy narażeni podczas opalania zależy od:

pory dnia i roku (kąta padania promieni słonecznych) - największe zagrożenie występuje w lecie w porze okołopołudniowej (11-14)
szerokości geograficznej - im bliżej równika spędzamy urlop, tym bardziej jesteśmy narażeni na poparzenia
wysokości nad poziomem morza - im wyżej, tym natężenie promieniowania jest większe (stąd też częste poparzenia słoneczne narciarzy, np w Alpach)
grubości warstwy ozonowej
zanieczyszczeń powietrza
czasu ekspozycji na słońce

Pozytywne aspekty opalania

Odpowiednie i bezpieczne opalanie ma doskonały wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Działanie promieni słonecznych powoduje m.in. tworzenie witaminy D, pobudzenie produkcji serotoniny, a co za tym idzie - poprawę nastroju. Przyspiesza poza tym proces skórnej przemiany materii, pobudza odnowę komórkową. Ma również działanie dezynfekujące i bakteriobójcze. Powoduje tworzenie pigmentu skórnego, a tym samym ładnego, brązowego zabarwienia.

Zagrożenia związane ze zbyt długim opalaniem

Mimo wielu ostrzeżeń i informacji dotyczących bezpiecznego opalanie, rokrocznie media informują o nierozsądnych wczasowiczach, którzy przez nadmierne opalanie ulegli poparzeniom słonecznym. Trzeba więc wiedzieć, że, obok działań pozytywnych, promieniowanie słoneczne ma również wiele działań negatywnych. Jest to przede wszystkim: odwodnienie naskórka, wysuszenie i nadmierne złuszczanie naskórka, zgrubienie warstwy rogowej. Skóra traci swą elastyczność, tworzą się zmarszczki (fotostarzenie), przebarwienia (nieregularne rozmieszczenie pigmentacji). Pogarsza się stan rozszerzonych naczyń krwionośnych, zwiększa się porost zbędnego owłosienia. W niektórych przypadkach może dojść do wywołania alergii (fotodermatozy), porażenia słonecznego. Nadmierna ekspozycja na słońce może również przyspieszać powstawanie zmian nowotworowych.

Podsumowując - bezpieczne i umiarkowane opalanie daje nam wiele korzyści a przede wszystkim piękną, zdrową skórę. Przed wyjazdem wakacyjnym należy jednak zaopatrzyć się w odpowiednie kosmetyki do opalania, które pomogą zabezpieczyć się przed nadmiernym działaniem promieni UV i poparzeniem słonecznym. Należy również przestrzegać elementarnych zasad bezpiecznego opalania.