Zdjęcie: dr_relling
Wiosenna aura nastraja do spędzania wolnego czasu na świeżym powietrzu. Obcowanie z przyrodą pozwala odpocząć i "naładować akumulatory". Dla niektórych jednak bywa uciążliwe, a nawet niebezpieczne. Szczególnie, gdy jesteśmy uczuleni na jad owadów.Czym jest wstrząs anafilaktyczny?
Silna reakcja alergiczna przy kontakcie z alergenem może czasem wywołać stan zagrażający życiu zwany wstrząsem anafilaktycznym. Występująca u ok. 1-3% populacji anafilaksja jest związana z pojawiającymi się w surowicy specyficznymi przeciwciałami IgE. Ich obecność inicjuje szereg reakcji, które w konsekwencji prowadzą do obrzęku, rozszerzenia naczyń i niebezpiecznego spadku ciśnienia.Co może wywołać wstrząs anafilaktyczny?
Wstrząs mogą wywołać niektóre pokarmy (np. orzeszki ziemne), alergeny wziewne (np. sierść zwierząt), leki (np. aspiryna), podanie szczepionek, przetaczanie krwi, wysiłek i stres, a także duże zmiany temperatury (ciepło i zimno). Alergenem stymulującym uwalnianie przeciwciał IgE może też być jad owadów, takich jak osy, pszczoły, szerszenie czy mrówki.Kto może być uczulony na jad owadów?
Opisana reakcja może wystąpić u każdego, chociaż szczególnie narażone są osoby leczące się z powodu alergii sezonowych, skórnych, pokarmowych oraz astmatycy. Jeśli w przeszłości ukąszenia owadów wywoływały nieprzyjemne skutki w postaci obrzęku i zaczerwienienia, lekarz może zalecić oznaczanie poziomu przeciwciał IgE i wykonać testy skórne, które pozwolą stwierdzić czy dana osoba jest uczulona na jad owadów.Co się dzieje po ukąszeniu owada?
U wrażliwców w wyniku ukąszenia owada mogą wystąpić następujące objawy:- ciśnienie tętnicze gwałtownie spada (skurczowe < 100 mmHg)
- skóra staje się chłodna, blada i spocona
- pojawiają się duszności, zawroty głowy, nudności i osłabienie
- w miejscu użądlenia pojawia się silna opuchlizna, ból i zaczerwienienie
- może dojść do obrzęku gardła i zamknięcia krtani, które uniemożliwia oddychanie
- niedotlenienie i gwałtowny spadek ciśnienia może spowodować utratę przytomności
Jak postępować gdy dojdzie do ukąszenia owada?
Silna reakcja na ukąszenie owada:Wstrząs anafilaktyczny rozwija się bardzo szybko, dlatego czas naszej reakcji również powinien być jak najkrótszy. Co zrobić?
1. Jeśli to możliwe usunąć żądło owada.
2. W przypadku zaobserwowania objawów wstrząsu osoba użądlona powinna podać sobie adrenalinę (lub ktoś z otoczenia, jeśli poszkodowany jest nieprzytomny) – zastrzyk w postaci ampułko-strzykawki podaje się domięśniowo, najlepiej w udo.
3. Gdy poszkodowany przyjmuje leki p/alergiczne zapisane przez lekarza, należy je podać (tabletki tylko gdy osoba jest przytomna!)
4. Poszkodowanego najlepiej ułożyć z nogami uniesionymi ku górze (zmniejszy to nieco spadek ciśnienia). Gdyby doszło do zatrzymania oddechu/krążenia należy podjąć akcję reanimacyjną.
5. Po podaniu adrenaliny należy natychmiast wezwać pogotowie lub przewieźć osobę do szpitala (niezależnie od rozwoju sytuacji poszkodowanego powinien zobaczyć lekarz).
6. Jeśli doszło do obrzęku krtani, ratownicy wykonują intubację, wprowadzając do tchawicy rurkę umożliwiającą oddychanie, lub konikotomię, polegającą na przebiciu się niewielką rurką przez skórę szyi bezpośrednio do tchawicy. Przy bardzo niskim ciśnieniu podadzą dożylnie płyny, by zatrzymać dalszy spadek ciśnienia tętniczego.
Umiarkowana reakcja na ukąszenie owada:
Nie zawsze w wyniku ukąszenia owadów dochodzi do wstrząsu. Jeśli w miejscu użądlenia wystąpiła jedynie opuchlizna, świąd, ból i zaczerwienienie zaleca się:1. W miarę możliwości usunąć żądło owada.
2. W miejscu ukąszenia przyłożyć chłodny kompres, albo zastosować miejscowo środek zmniejszający odczyn alergiczny (Fenistil żel, Dermophenazol aerozol, Sanofil aerozol) i obrzęk (np. Altacet żel).
3. Można też miejsce ukąszenia posmarować pudrem płynnym z mentolem o działaniu chłodzącym lub anestezyną o działaniu znieczulającym, albo użyć roztworu sody oczyszczonej, neutralizującej kwas mrówkowy znajdujący się w jadzie owadów.
4. W przypadku nasilonej reakcji skórnej podaje się musujące wapno (Calcium, Calcium z cynkiem i kwercetyną), leki przeciwhistaminowe (np. Amertil, Allertec, Zyrtec, Loratan, Claritine) lub działającą przeciwzapalnie aspirynę (jeśli osoba nie jest uczulona na salicylany!).
Postępowanie to dotyczy sytuacji, gdy ukąszenie znajduje się na powierzchni skóry. W przypadku, gdy owad dostał się do ust (np. podczas jedzenia owoców) należy brać pod uwagę możliwość obrzęku krtani i wezwać pogotowie.
Czy można uniknąć ukąszeń owadów?
Ryzyko ukąszenia zawsze istnieje, ale można je zmniejszyć, stosując się do kilku zaleceń:1. Należy unikać gwałtownych ruchów – odganianie tylko rozdrażni owady.
2. W lecie nie powinno się spożywać owoców, lodów i innych słodyczy na zewnątrz.
3. Nie powinno się też zakładać wzorzystej i jaskrawej odzieży. Lepiej wybierać biel, zieleń albo beż.
4. Niewskazane są mocno perfumowane kosmetyki, które przywabiają owady.
5. Należy zachować ostrożność podczas uprawiania sportu - wysiłek fizyczny zwiększa wydzielanie potu i dwutlenku węgla, które wabią owady.
6. Należy szczelnie zabezpieczyć pojemniki na odpadki, przebywać z dala od kwitnących roślin i sadów.
Ze względu na ryzyko wystąpienia wstrząsu w wyniku działania jadu owadów osoba uczulona powinna nosić przy sobie preparat adrenaliny (dostępny w postaci gotowych do użycia ampułko-strzykawek wydawanych w aptece na receptę), który można przechowywać poza lodówką przez okres 6 miesięcy.
