Lekarz zleca nam wykonanie tak zwanego badania krzywej cukrowej, a my nie wiemy do końca jak się do niego przygotować, jak odczytać jego wynik, ani właściwie dlaczego musimy je zrobić?
Czym jest badanie krzywej cukrowej i na czym ono polega?
Badanie krzywej cukrowej, inaczej określane mianem doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT) to badanie stosowane w diagnostyce (wykrywaniu/potwierdzaniu) cukrzycy, a także innych chorób (na przykład akromegalii). Badanie to polega na zmierzeniu zawartości glukozy w osoczu krwi na czczo, oraz po obciążeniu organizmu glukozą. Test ten informuje lekarza w jaki sposób organizm reaguje na spożycie glukozy, to znaczy w jak szybkim czasie reguluje poziom cukru we krwi, kiedy zostaje wydzielana insulina i jak szybko glukoza zostaje wchłaniana.Wyróżnia się kilka etapów badania krzywej cukrowej:
- Oznaczenie poziomu glukozy na czczo – pobranie próbki krwi od pacjenta, który przynajmniej od ośmiu godzin nie spożył żadnego posiłku, ani nie pił słodzonych napoi.
- Obciążenie glukozą – pacjent otrzymuje napój zawierający 75.0 g glukozy rozpuszczonej w szklance wody, który musi wypić w ciągu maksymalnie pięciu minut.
- Czas oczekiwania na kolejne pobranie krwi – wynoszący dwie godziny.
- Ostatnie oznaczenie poziomu glukozy.
W jaki sposób należy się przygotować do doustnego testu obciążenia glukozą?
Jeżeli badanie wykonujemy w publicznym Ośrodku Zdrowia, to należy wykupić w aptece glukozę (w przypadku standardowego badania, potrzebna ilość glukozy to 75,0 gramów, na którą lekarz powinien wypisać receptę). Jeżeli badanie wykonamy w prywatnym gabinecie, prawdopodobnie napój z glukozą otrzymamy od pielęgniarki w ramach opłaty za badanie. W przypadku pacjentów przyjętych na oddział szpitalny glukoza zostaje dostarczona nie odpłatnie.Należy pamiętać, że pierwsze pobranie krwi wykonuje się na czczo. Oznacza to, że do przychodni przychodzimy rano, po ośmiogodzinnym odstępie czasowym od ostatniego posiłku. Nie zapominajmy, że wszelkie słodkie napoje (nawet wody mineralne, które posiadają owocowy smak) mogą zafałszować wynik, sugerując lekarzowi, że glukoza nawet na czczo utrzymuje się na zbyt wysokim poziomie. Taki wynik, będąc wynikiem fałszywym może w konsekwencji prowadzić do wdrożenia niepotrzebnego leczenia, bądź konieczności ponowienia badania, które wiąże się z dodatkowymi kosztami (dla pacjenta lub Funduszu Zdrowia).
Po pierwszym pobraniu krwi należy wypić napój sporządzony z glukozy i 250 – 300 ml wody. Czas jaki jest przeznaczony na wypicie napoju, nie może przekraczać pięciu minut. Wspomniano wcześniej, że standardowa ilość glukozy potrzebnej do sporządzenia napoju wynosi 75.0g. W przypadku dzieci dokonuje się obliczeń, w których na każdy kilogram masy ciała dziecka przypada 1.75g glukozy. Inną ilość glukozy otrzymują także ciężarne w trakcie oznaczania krzywej cukrowej. W ich przypadku ilość glukozy wynosi 50.0 gramów.
Kolejnym ważnym aspektem jest zagospodarowanie czasu pomiędzy kolejnymi pobraniami krwi. Dwie godziny odstępu czasowego należy spędzić w ośrodku zdrowia, najlepiej w pozycji siedzącej. Skąd takie obostrzenia? Wynikają one z faktu, że każda, nawet niewielka aktywność fizyczna, zmienia stopień wchłaniania glukozy. Zatem wszelkie czynności (spacer, przejście po schodach) w trakcie oczekiwania na kolejny pobór krwi mogą również zafałszować wynik badania. Dlatego poleca się zabranie ze sobą jakiejś literatury, bądź laptopa, aby w sposób przyjemny przeczekać dwie godziny przerwy.
Po pierwszym pobraniu krwi należy wypić napój sporządzony z glukozy i 250 – 300 ml wody. Czas jaki jest przeznaczony na wypicie napoju, nie może przekraczać pięciu minut. Wspomniano wcześniej, że standardowa ilość glukozy potrzebnej do sporządzenia napoju wynosi 75.0g. W przypadku dzieci dokonuje się obliczeń, w których na każdy kilogram masy ciała dziecka przypada 1.75g glukozy. Inną ilość glukozy otrzymują także ciężarne w trakcie oznaczania krzywej cukrowej. W ich przypadku ilość glukozy wynosi 50.0 gramów.
Kolejnym ważnym aspektem jest zagospodarowanie czasu pomiędzy kolejnymi pobraniami krwi. Dwie godziny odstępu czasowego należy spędzić w ośrodku zdrowia, najlepiej w pozycji siedzącej. Skąd takie obostrzenia? Wynikają one z faktu, że każda, nawet niewielka aktywność fizyczna, zmienia stopień wchłaniania glukozy. Zatem wszelkie czynności (spacer, przejście po schodach) w trakcie oczekiwania na kolejny pobór krwi mogą również zafałszować wynik badania. Dlatego poleca się zabranie ze sobą jakiejś literatury, bądź laptopa, aby w sposób przyjemny przeczekać dwie godziny przerwy.
Czy będąc w ciąży i mając zlecone badanie krzywej cukrowej należy się przygotować w odmienny sposób niż podano wyżej?
Generalnie przygotowanie jest podobne. Zazwyczaj test obciążenia glukozą wykonuje się między 24., a 28. tygodniem ciąży. Jak już wspomniano ilość glukozy, jaką należy wykupić jest mniejsza niż standardowo i wynosi 50.0 gramów. Należy zaznaczyć, że kobieta ciężarna powinna udać się na badanie wraz z osobom towarzyszącą, gdyż wypicie napoju tak silnie słodkiego może spowodować mdłości, zawroty głowy i złe samopoczucie.Badanie jest szczególnie istotne dla dziecka, ponieważ wysoki poziom glukozy we krwi ciężarnej może skutkować nadmiernym pobudzaniem trzustki potomka do wydzielania insuliny. Cukrzyca ciężarnych jest częstym powodem wysokiej masy urodzeniowej dzieci, wad serca, wad cewy nerwowej, a także powikłań okołoporodowych. Z reguły od kobiet ciężarnych nie wymaga się przybycia na czczo, ale zaleca się wykonanie badania rano. Ponadto kolejną różnicą w porównaniu ze standardowym przebiegiem badania jest fakt, że odstęp czasowy między pobraniem krwi od pacjentki jest krótszy i wynosi jedną godzinę.
W jaki sposób interpretować wyniki testu obciążenia glukozą?
Wynik prawidłowy dla stężenia glukozy we krwi na czczo mieści się poniżej 100 mg/dl (5.6 mmol/l). Nieprawidłową glikemię na czczo oznaczają wartości z zakresu 100 – 125 mg/dl (5.6 – 6.9 mmol/l). Cukrzycę sugeruje wynik powyżej (lub równy) 126 mg/dl (7.0 mmol/l) na czczo.Wynik prawidłowy dla stężenia glukozy we krwi po dwugodzinnym obciążeniu glukozą wynosi poniżej 140 mg/dl (7.8 mmol/l). Nieprawidłową glikemię wyznaczają wartości 140 – 199 mg/dl (7.8 – 11.0 mmol/l) po obciążeniu glukozą. Natomiast rozpoznanie cukrzycy może sugerować wynik powyżej 200 mg/dl (11.1 mmol/l) po obciążeniu glukozą.
Badanie krzywej cukrowej może pomóc we wczesnym rozpoznaniu tak popularnej od wielu lat cukrzycy. Badanie to nie jest nieprzyjemne i nie wymaga od pacjentów dużych poświęceń, poza czasem jaki jest niezbędny dla jego przeprowadzenia. Warto zastosować się do zaleceń lekarza, zwłaszcza jeśli zlecając nam wykonanie testu obciążenia glukozą, posiada on istotne wskazania (cukrzyca w rodzinie, nietolerancja glukozy, zespół metaboliczny, symptomy cukrzycy).